Γενικά
Περίπου το 50% των ενηλίκων ροχαλίζουν. Το ροχαλητό και οι διαταραχές του ύπνου αφορούν κυρίως υπέρβαρους άντρες και συνήθως επιδεινώνεται με την προχωρημένη ηλικία.
Το ροχαλητό μπορεί να είναι απλά ενοχλητικό σε κάποιους ανθρώπους αλλά μπορεί να είναι σημάδι μιας πολύ σοβαρής κατάστασης που ονομάζεται Αποφρακτική Υπνική Άπνοια (ΑΥΑ) και αφορά το 3% του γενικού πληθυσμού. Η ΑΥΑ χαρακτηρίζεται από πολλές παύσεις της αναπνοής που διαρκούν περισσότερο από 10 δευτερόλεπτα ανά παύση. Αυτό συμβαίνει λόγω στένωσης και τελικά απόφραξης της ανώτερης αναπνευστικής οδού, το οποίο οδηγεί σε μειωμένη ποσότητα του προσλαμβανόμενου οξυγόνου στο αίμα και κατά συνέπεια αυξημένη λειτουργία της καρδιάς. Επειδή αυτός που ροχαλίζει δεν ξεκουράζεται όταν κοιμάται, την ημέρα είναι μειωμένης εγρήγορσης – θέλει συνέχεια να κοιμάται. Η ΑΥΑ που μένει χωρίς θεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε αρτηριακή υπερταση, εγκεφαλικό επεισόδιο, καρδιοπάθεια, ατυχήματα κατά την οδήγηση και άλλα.
Ποια είναι τα συμπτώματα της Αποφρακτικής Υπνικής Άπνοιας;
- Δυνατό ροχαλητό
- Παύσεις της αναπνοής κατά τον ύπνο
- Ο ασθενής ξυπνάει έχοντας κοφτή ανάσα και αίσθημα πνιγμονής
- Ο ασθενής ξυπνάει με ξηρό το στόμα του ή και λαιμό που πονάει – ΄΄έχει αγκάθια΄΄
- Υπνηλία και κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας
- Βραδινή ενούρηση – στα παιδιά κυρίως
- Πρωινός πονοκέφαλος
- Ευερεθιστότητα, μεταβολές της διάθεσης, κατάθλιψη, δυσκολία συγκέντρωσης
- Αρτηριακή υπέρταση, καρδιοπάθεια, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
Τι προκαλεί την Αποφρακτική Υπνική Άπνοια;
Ο ήχος του ροχαλητού συμβαίνει όταν υπάρχει μερική απόφραξη στη ροή του αέρα μέσω του πίσω μέρους του στόματος, του λαιμού και της μύτης. Η περιοχή που αποφράσσεται είναι η πιο ευένδοτη περιοχή της ανατομικής περιοχής του ρινοφάρυγγα και στοματοφάρυγγα (μαλακά μόρια). Συγκεκριμένα η γλώσσα και το πίσω μέρος του φάρυγγα συναντούν τη σταφυλή και τη μαλθακή υπερώα, δονούνται κ ετσι παράγεται το ροχαλητό. Αν η απόφραξη είναι πολύ μεγάλου βαθμού και δεν αρκεί η ποσότητα του αέρα που εισπνέεται, τότε έχουμε την αποφρακτική υπνική άπνοια.
Στα παιδιά το ροχαλητό μπορεί να είναι σημάδι υπερτροφικών αμυγδαλών και αδενοειδών εκβλαστήσεων ( κρεατάκια).
Στους ενήλικες το πρόβλημα μπορεί να είναι συνδυασμός παραγόντων και αιτιών, γεγονός που κάνει τη διευκρίνησή και αντιμετώπισή του αρκετά δύσκολη.
Ποιοί άλλοι παράγοντες συμβάλλουν στο ροχαλητό και την υπνική άπνοια;
- Μειωμένος μυικός τόνος των μυών της γλώσσας και του φάρυγγα
Αν οι μύες είναι πολύ χαλαροί, τότε η γλώσσα πέφτει πίσω και φράζει την αναπνευστική οδό καθώς και οι μύες του φάρυγγα. Το αλκοόλ ή κάποια ηρεμιστικά φάρμακα μπορεί να επιδεινώνουν τη χαλάρωση των μυών κι επομένως την απόφραξη. - Υπερβολικά μεγάλος όγκος των ιστών αυτής της περιοχής
- Τα παιδιά με μεγάλες αμυγδαλές και αδενοειδείς εκβάστήσεις (κρεατάκια) συχνά ροχαλίζουν.
- Οι υπέρβαροι άνθρωποι έχουν και παχύ λαιμό κι επομένως μικραίνει το εύρος της αναπνευστικής οδού.
- Πολλοί άνθρωποι έχουν πολύ μεγάλη γλώσσα, το οποίο και αυτό οδηγεί σε απόφραξη της αναπνευστικής οδού και ροχαλητό.
- Μακριά μαλθακή υπερώα και σταφυλή
- Αποφραγμένη ρινική αναπνευστική οδός
- Συχνά μία σκολίωση του ρινικού διαφράγματος προκαλεί απόφραξη του ενός από τα δύο ή και τα δύο ρουθούνια, οπότε ο αέρας δυσκολεύεται να περάσει και να φτάσει στο πίσω μέρος του λαιμού. Οι δομές του λαιμού καταβάλλουν μεγαλύτερη προσπάθεια για να δεχτούν την επαρκή ποσότητα αέρα από τη μύτη και αυτό προκαλεί σύμπτωση των τοιχωμάτων του λαιμού και συνεπώς ροχαλητό.
Αντιμετώπιση
Οι άνθρωποι που ροχαλίζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό θα πρέπει να αναζητήσουν ιατρική συμβουλή – οπωσδήποτε από έναν ΩΡΛ – για να αποκλείσουν την ΑΥΑ. Μια εξέταση από ΩΡΛ θα αναδείξει αν το πρόβλημα οφείλεται σε αλλεργική ρινίτιδα, σε λοίμωξη, σε απόφραξη της μύτης ή υπερτροφικές αμυγδαλές και αδενοειδείς εκβλαστήσεις. Επιπλέον, μία μελέτη ύπνου σε ειδικό εργαστήριο μπορεί να είναι απαραίτητη για τη διευκρίνηση του αίτιου του ροχαλητού.
Η ΑΥΑ αντιμετωπίζεται στην εποχή μας με μια συσκευή συνεχούς θετικής πίεσης, τη CPAP. H πίεση εφαρμόζεται μέσω της συσκευής είτε στη μύτη, είτε στο στόμα κατά τη διάρκεια του ύπνου και διατηρεί ανοιχτή την αναπνευστική οδό, αφού ίση πίεση ασκείται σε όλες τις δομές. Αν ο ασθενής την ανέχεται καλά και τη φοράει όλη τη νύχτα, τα αποτελέσματα είναι πολύ ενθαρρυντικά.
Επιπρόσθετα ένας άλλος τρόπος αντιμετώπισης του ροχαλητού ή/και της ΑΥΑ είναι μία συσκευή που εφαρμόζεται στην κάτω γνάθο και ασκεί μια πίεση προς τα έξω και κάτω στη γνάθο. Η συσκευή αυτή κατασκευάζεται μοναδικά για κάθε ασθενή από τον ειδικό σε αυτή την πρακτική ΩΡΛ ή οδοντίατρο.
Ποικίλες χειρουργικές μέθοδοι υπάρχουν για την αντιμετώπιση του ροχαλητού.
1. Σταφυλο-υπερωιο-φαρυγγοπλαστική
Είναι μία χειρουργική επέμβαση που περιλαμβάνει αφαίρεση και επανατοποθέτηση περίσσιου ιστού των δομών της περιοχής της μαλθακής υπερώας και διάνοιξη με αυτόν τον τρόπο της αναπνευστικής οδού. Πιο συγκεκριμένα η επέμβαση αυτή περιλαμβάνει αμυγδαλεκτομή και συρραφή της πρόσθιας και οπίσθιας καμάρας καθώς και μερική αφαίρεση της σταφυλής.
2. Κογχοπηξία
Πρόκειται για μία επέμβαση, κατά την οποία επιτυγχάνεται συρρίκνωση των ρινικών κογχών με ραδιοσυχνότητες συνηθέστερα. Με τον τρόπο αυτό διευκολύνεται η δίοδος του αέρα μέσω της μύτης.
3. Η μαλθακή υπερώα μπορεί με κάποιες μεθόδους να συρρικνωθεί και να γίνει πιο σκληρή είτε με στοχευμένο έγκαυμα ( π.χ με ραδιοσυχνότητες) είτε με την εισαγωγή κάποιων υλικών. Το αποτέλεσμα είναι η διεύρυνση του χώρου του στοματοφάρυγγα αλλά και η αποφυγή της σύμπτωσης των τοιχωμάτων του φάρυγγα που συμβάλλουν καταλυτικά στο ροχαλητό.